Σκοπός της ύπαρξης του κώδικα δεοντολογίας και των βασικών αρχών των ΣχΣ είναι:
Α. Να θεμελιώσει και να διατηρήσει κανόνες άσκησης της παρέμβασης στην κρίση
Β. Να ενημερώσει και να προστατεύσει όλους όσους θα ζητήσουν και θα χρησιμοποιήσουν τις εθελοντικές υπηρεσίες των ΣχΣ.
1. Προσδιορισμός της μορφής των ΣχΣ - Προϋποθέσεις συμμετοχής
1.1. Οι ΣχΣ είναι τμήμα της Ε.Ε.Σ. η οποία είναι αστική μη κερδοσκοπική εταιρία, δεν ανήκει σε κανένα κόμμα, θρησκεία ή αίρεση, και τα μέλη της προσφέρουν τις υπηρεσίες τους εθελοντικά.
1.2. Απαραίτητη προϋπόθεση συμμετοχής είναι, οι σύμβουλοι να είναι μέλη της Ε.Ε.Σ., να αποδέχονται και να εφαρμόζουν τον Κώδικα Δεοντολογίας και πρακτικής εξάσκησης αυτής, τον εσωτερικό κανονισμό των ΣχΣ καθώς επίσης τον κώδικα και τις βασικές αρχές των ΣχΣ και να έχουν λάβει την ειδική εκπαίδευση.
2. Σκοποί της ύπαρξης των ΣχΣ.
2.1. Άμεση παρέμβαση σε κρίση και αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών επιπτώσεων που προκύπτουν μετά από μαζικές καταστροφές.*
*[Emergency and disaster psychology (Σύμφωνα με τη Σουηδική ομοσπονδία ψυχοθεραπευτών) Σηματοδοτεί τη συνοδεία και την υποστήριξη των εμπλεκόμενων ατόμων καθώς επίσης και των κοντινών τους ανθρώπων, αμέσως μετά την εκδήλωση του ακραίου τραυματικού γεγονότος, ενεργοποιώντας πηγές υποστήριξης, προκειμένου να επανέλθει η ψυχολογική και κοινωνική λειτουργικότητα. Επίσης συμβάλλει στην αποφυγή περαιτέρω ζημιών].
2.2. Συμβουλευτική υποστήριξη των ομάδων πληθυσμού που έχουν πληγεί.
3. Ορισμός της καταστροφής
3.1. (U.N.) Ως καταστροφή ορίζεται η σοβαρή διάσπαση της λειτουργίας μιας κοινωνίας, που έχει σαν αποτέλεσμα εκτεταμένη ανθρώπινη, υλική και περιβαλλοντική απώλεια, τέτοια που να υπερβαίνει την δυνατότητα της πληγείσης κοινωνίας να την αντιμετωπίσει με τα δικά της μόνο μέσα.
3.2. (FEMA) Ως καταστροφή ορίζεται κάθε φυσική καταστροφή, ανεξαρτήτως αιτίας, οποιαδήποτε φωτιά, πλημμύρα ή έκρηξη, με αποτέλεσμα εκτεταμένες ζημιές σε τέτοιο βαθμό ώστε να απαιτείται η παρέμβαση πολιτείας, τοπικών αρχών και οργανισμών παρέμβασης σε καταστροφές, προκειμένου να υπάρξει ανακούφιση από τις ζημιές, τις απώλειες, τις κακουχίες και την ταλαιπωρία.
3.3. Υπάρχουν και άλλοι ορισμοί. Όλοι συμφωνούν στα:
-Μεγάλης έκτασης γεγονός με πολλά θύματα, ακραία φυσικά φαινόμενα με αποτέλεσμα την έντονη κοινωνική διάσπαση.
-Πρόκληση φόβου και θλίψης, πολύ μεγάλη συλλογική ταλαιπωρία / δυνατό τραυματικό γεγονός
-Ανάγκη από εξωτερική βοήθεια / ενεργοποίηση των πηγών υποστήριξης
Στόχος: Υποστήριξη των θυμάτων και των οικογενειών τους
Με σκοπό: - την επαναφορά καλής ατομικής και κοινωνικής λειτουργικότητας
-την αποφυγή περαιτέρω ζημιών
4. Ορισμός της έννοιας «ψυχοκοινωνικότητα»
4.1. Τι είναι:
- Ψυχολογική υποστήριξη με ενσυναίσθηση και κατανόηση.
- Παροχή πληροφοριών στους αποδέκτες της βοήθειας, και τους εργαζόμενους.
- Αναγνώριση ατόμων προς παραπομπή στις αρμόδιες υπηρεσίες.
- Υποστήριξη ατόμων, οικογενειών και κοινοτήτων, για να αναγνωρίσουν τις ανάγκες τους.
- Σύνδεση αναγκών και κοινοτικών υπηρεσιών.
- Διευκόλυνση της αυτοβοήθειας των παθόντων, όσον αφορά στην προσαρμογή και ανθεκτικότητα.
- Παροχή υποστηρικτικής εργασίας, ώστε να μειωθεί το stress.
4.2. Tί δεν είναι:
Ψυχολογική ή ψυχιατρική θεραπεία
Συμβουλευτική ή ψυχοθεραπεία.
4.3. Βασικές ιδέες των ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων
- Ποιότητα ζωής
- Ανθεκτικότητα
- Μοντέλο διαχείρισης του stress.
4.4. Αρχές και πρακτικές της παρέμβασης σε καταστροφές:
- Προσέγγιση με βάση τις ανάγκες.
- Προαγωγή και ενδυνάμωση της κοινότητας
- Δόμηση της ικανότητας αντίδρασης στην καταστροφή, βασιζόμενη στις δυνατότητες της τοπικής κοινωνίας
- Παρότρυνση για αυτοβοήθεια
- Συνεργασία με άλλους οργανισμούς
5.Γενικές Αρχές Ψυχοκοινωνικών εφαρμογών που αφορούν την Ψυχική Υγεία
5.1. Βασικές αρχές
- Αναγνωρίζουμε το γεγονός του συλλογικού τραύματος και βάσει αυτού σχεδιάζουμε το πρόγραμμα παρέμβασης.
- Βασίζουμε όλες τις παρεμβάσεις λαμβάνοντας υπ' όψη την τοπική κουλτούρα και τις αξίες.
- Αξιοποιούμε το δυναμικό της κοινότητας για να ενισχυθούν οι μηχανισμοί επανόρθωσης.
5.2. Πριν την καταστροφή
Προληπτικό σχέδιο (σχέδιο εκτάκτου ανάγκης) το οποίο συμπεριλαμβάνει:
- Ανάπτυξη συνεργασίας με άλλους φορείς
- Λεπτομερής σχεδιασμός της παρέμβασης με σκοπό να εξασφαλισθεί η δράση
- Εκπαίδευση του ξένου προσωπικού στο ψυχοκοινωνικό τομέα
5.3. Από την αρχή των επιχειρήσεων
- Στο ξεκίνημα διασφαλίζουμε την ανάγκη για ασφάλεια όλων των ευπαθών κατηγοριών.
- Κάνουμε την αρχική και άμεση εκτίμηση των αναγκών των θυμάτων.
- Άμεσα δημιουργούμε υπηρεσίες για την κάθε ανάγκη, ώστε μαζί με τα προγράμματα εκτάκτου ανάγκης, να συμπεριλάβουμε την ψυχοκοινωνική εκτίμηση των πιο ευπαθών ομάδων, συνεργαζόμαστε με τους δημόσιους οργανισμούς υγείας που είναι διαθέσιμοι, και τις Μ.Κ.Ο. που εξειδικεύονται στο τομέα της Ψυχικής Υγείας.
- Ευνοούμε την επιστροφή στο σχολείο το γρηγορότερο δυνατό.
5.4. Με τις κοινότητες
- Διαπραγματευόμαστε το πρόγραμμα με τις εμπλεκόμενες κοινότητες.
- Είμαστε υποστηρικτές-διευκολυντές και όχι αρχηγοί των κοινοτήτων.
- Ευνοούμε και ενθαρρύνουμε την επανάκτηση της δύναμης και του ελέγχου της ζωής τους
5.5. Με τα παιδιά και τις οικογένειες
- Δημιουργούμε ένα πρόγραμμα επικεντρωμένο στο παιδί.
-Συνεισφέρουμε στη γρήγορη επαναφορά της καθημερινής ζωής, ώστε να εγκαθιδρυθεί η ασφάλεια και οι οργανικές - δομικές δραστηριότητες.
- Δημιουργούμε μια ομάδα υποστήριξης η οποία δίνει χώρο στα παιδιά να εκφράσουν και να μοιραστούν τις οδυνηρές εμπειρίες, τις ανησυχίες και τις ελπίδες τους.
- Προσφέρουμε ευκαιρίες ανάπτυξης με κατάλληλες δραστηριότητες.
- Οργανώνουμε ψυχο-εκπαιδευτικές δραστηριότητες για τους γονείς και για τους νέους εθελοντές εργαζόμενους.
- Διατηρούμε και ενδυναμώνουμε την οικογενειακή συνοχή.
5.6. Εκπαίδευση προσωπικού
- Εκπαιδεύουμε εντόπιους και ξένους εργαζόμενους σε ψυχοκοινωνικά θέματα και τους προσφέρουμε τακτική ψυχοπαιδαγωγική εποπτεία.
5.7. Παρακολούθηση και εκτίμηση προγραμμάτων
- Αναθέτουμε την παρακολούθηση της εφαρμογής και εξέλιξης των προγραμμάτων και εκτίμησης αυτών, σε μέλη της κοινότητας.
6. Δεοντολογία και βασικές αρχές παρέμβασης
6.1. Σχέση Ωφελούμενων Ομάδων – Συμβούλων
- Σχέση επαγγελματική δεοντολογικά αν και οι σύμβουλοι εργάζονται εθελοντικά. Κυρίαρχος στόχος σ’ αυτή την σχέση είναι “το όφελος των πληγέντων”.
- Η αξιοπρέπεια, η σημαντικότητα και η μοναδικότητα του κάθε συμμετέχοντος στη διαδικασία, είναι σεβαστή σε κάθε περίπτωση.
- Σεβασμός στην διαφορετικότητα. Οι σύμβουλοι χρειάζεται να δείχνουν σεβασμό όσον αφορά την ηλικία, την υγεία, το φύλο, τις σεξουαλικές επιλογές, το θρήσκευμα, την εθνικότητα, το κοινωνικό πλαίσιο και σ’ οποιονδήποτε άλλο σημαντικό τομέα της ζωής των συμμετεχόντων στις ομάδες.
- Ο σεβασμός στη διαφορετικότητα ισχύει και μεταξύ των συμβούλων.
- Απαραίτητη η ικανότητα του σύμβουλου να μπορεί να διακρίνει τις ανάγκες των πληγέντων, δεδομένου ότι από αυτό εξαρτάται η αποτελεσματικότητα της παρέμβασης.
6.2. Εχεμύθεια
- Η εχεμύθεια είναι απολύτως απαραίτητη για την δημιουργία ενός ασφαλούς πλαισίου.
- Η εχεμύθεια παραβιάζεται μόνον όταν κινδυνεύει η ζωή του ιδίου ή απειλείται η ζωή κάποιου άλλου με οιονδήποτε τρόπο.
6.3. Εξασφάλιση των Ευεργετούμενων
- Οι Σύμβουλοι εξασφαλίζουν ένα ασφαλές φυσικό και ψυχολογικό περιβάλλον κατά την διάρκεια των συναντήσεων. Η συναινετική διαδικασία είναι απαραίτητη στο συντονισμό των ομάδων αλλά και στη διάδραση των συμβούλων.
- Παραπέμπουν στις κατάλληλες ιατρικές υπηρεσίες εφ’ όσον διαπιστωθεί αυτή η ανάγκη.
- Το υλικό που προκύπτει από τους συμμετέχοντες στις ομάδες ανήκει μόνο σ’ αυτούς.
6.4. Αρχικό Συμβόλαιο
- Συμβόλαιο γραπτό ή προφορικό όσον αφορά στον τρόπο παρακολούθησης, που περιλαμβάνει τη συχνότητα και διάρκεια των συναντήσεων καθώς και τη διάρκεια του όλου προγράμματος, την πιθανότητα ακύρωσης των συναντήσεων εκ μέρους και των δύο μερών, το χρονικό περιθώριο έγκαιρης ακύρωσης, καθώς και την ενδεχόμενη διακοπή λόγω εορτών και διακοπών.
- Ενημέρωση για τα follow up μετά τη λήξη των τακτικών συναντήσεων.
7. Πλαίσιο Δράσης των Συμβούλων χωρίς Σύνορα
- Οι ομάδες δράσης αποτελούνται από τουλάχιστον δύο άτομα, για να προστατευθούν οι σύμβουλοι από πιθανή επαγγελματική εξουθένωση ( burn out).
- Οι ομάδες δράσης ενημερώνουν τακτικά το σώμα των Σ.χ.Σ. για τη δράση τους.
- Απαραίτητη κρίνεται η εποπτεία με επόπτη ή μεταξύ των συμβούλων (peer-supervision).